25 jaar later is het stil bij Radio Kootwijk

Precies 25 jaar nadat het markante gebouw op de Veluwe voor het laatst werd gebruikt als zendstation, is het stil geworden bij Radio Kootwijk. Staatsbosbeheer, de huidige eigenaar van het complex, lijdt al jaren verlies op de exploitatie en gooit het roer nu om.

"De doelstelling is om binnen de mogelijkheden te kijken naar een nieuw verdienmodel", zegt de nieuwe terreinmanager Martin Boswinkel bij Omroep Gelderland. Gemakkelijk wordt dat niet. Radio Kootwijk is een Rijksmonument midden in een beschermd natuurgebied en moet zich aan allerlei regels houden.

Radio Kootwijk werd gebouwd in 1920 in de bossen in de buurt van Apeldoorn en is opgezet als zenderpark voor zowel een radio- als telefoonverbinding met toenmalig Nederlands-Indië. Op 7 januari 1929 stelde koningin-moeder Emma die radio-telefoonverbinding officieel in gebruik met de legendarische woorden: 'Hallo Bandoeng, hallo Bandoeng, hoort u mij?'.

Bij de bouw van het complex had architect Jules Luthmann zich laten leiden door het adagium 'Vorm volgt functie'. Vormgeving, materiaalgebruik en locatiekeuze; alles was dienstbaar aan de functie van het zenden. Het toen moderne materiaal beton kon de warmte van de zendapparatuur beter absorberen dan gangbare bouwmaterialen als baksteen of hout. De vijver voor het gebouw diende als koelwaterbassin.

Over het onderhoud van het inmiddels monumentale complex heeft de architect waarschijnlijk minder lang nagedacht. En juist die hoge onderhoudskosten leiden nu tot problemen.

Aanvankelijk verwaarloosd

Toen het zenden en telefoneren 25 jaar geleden definitief stopte, raakte het complex aanvankelijk verwaarloosd. In 2009 kwam Radio Kootwijk voor het symbolische bedrag van 1 euro in handen van de huidige eigenaar, Staatsbosbeheer.

"Die 1 euro lijkt weinig, maar Staatsbosbeheer heeft daarna miljoenen in het complex gestoken om het op te knappen", aldus Piet Winterman, voormalig regiodirecteur bij Staatsbosbeheer. "Van het begin af aan hebben we gezegd: 'Als we het overnemen, moeten we niet met de volgende dag ons handje bij de overheid ophouden. Het moet zichzelf bedruipen, dus we moeten quitte draaien."

Om uit de kosten te komen wordt sinds 2019 een aantal gebouwen op het terrein permanent verhuurd. In het iconische hoofdgebouw met de toren, Gebouw A, vinden zo'n achttien keer per jaar commerciële evenementen plaats. Denk aan lezingen, concerten, een fotoshoot of filmopnames. Popduo's Nick & Simon en Suzan & Freek namen er videoclips op.

Maar de huurinkomsten en de evenementen leveren onvoldoende op voor het onderhoud. Hoe groot het verlies is, wil Staatsbosbeheer niet zeggen. Omroep Gelderland schat dat het oploopt tot enkele honderdduizenden euro's per jaar.

Exclusiever worden

De nieuwe terreinmanager wil het tij keren door het aantal evenementen beperkt te houden, maar de opbrengsten te verhogen. "We onderzoeken of we exclusiever kunnen worden en in een hoger segment gaan zitten", aldus Boswinkel. " Dan moet je natuurlijk wel wat kunnen bieden. Daar kijken we nu naar, samen met partners en de inwoners van Radio Kootwijk. Ik hoop dat we binnen een paar maanden duidelijk hebben welke kant we opgaan."

Hij wil zijn plannen niet verder toelichten. Maar gezien de regelgeving moet hij op eieren lopen: meer evenementen dan de huidige achttien zijn niet toegestaan gezien de te verwachten parkeer- en geluidoverlast midden in de bossen. Ook mag aan het monumentale hoofdgebouw geen spijker worden vertimmerd. "We hebben te maken met allerlei wet- en regelgeving. Nieuwe plannen moeten wel passen", concludeert de terreinmanager diplomatiek.

Tot die tijd wordt het stil op het voormalige zenderpark. Wel organiseert Staatsbosbeheer ook deze kerstvakantie een aantal betaalde rondleidingen voor geïnteresseerden.